Çağatay Karataş Röportaj

Çağatay KARATAŞ – Business Development Manager at Blesh

G:  Endüstri 4.0 tam olarak nedir? Firmanız Endüstri 4.0’ı nasıl tanımlıyor?

Ç.K:   Endüstri 4.0 nesnelerin internetinin endüstriyel alanlarda kullanılması ve otomasyon&sensör ağlarının yaygınlaşmasıdır. Firmamız için E 4.0, bluetooth teknolojisinin üretim ve lojistik ortamlara uygulanması olarak tanımlanıyor.

G: Endüstri 4.0 kavramı yerine kullanılan farklı kavramlardan haberdar mısınız?

Ç.K.:  Dördüncü sanayi devrimi

G:   Nesnelerin interneti (IOT) kavramını kısaca nasıl tanımlıyorsunuz?

Ç.K. : İnternetin fiziksel bir uzantısı olarak çalışan cihazlara IOT cihazları diyebiliriz. Özetle, bulut ile sürekli iletişimde bulunan tek taraflı ya da çift taraflı bilgi akışı gerçekleştiren ve proses edilen canlı bilgiye göre aksiyon alan sistemlerin bütünüdür.

G: Makineler Arası İletişim (Machine to Machine, M2M) teknolojisi ile Nesnelerin İnterneti aynı şeyler mi? Değilse, aralarında ne gibi farklar vardır? Ç.K: M2M ile IoT çoğu noktada benzerlik gösterse de M2M kendi içinde iletişime geçen ve çoğu zaman kapalı devre çalışan makine sistemlerini içermektedir. IoT’de olduğu gibi sürekli bulut ile irtibat halinde bulunma zorlunluluğu yoktur.

G: IoT teknolojisi en fazla hangi sektörde kullanılabilir? Sizce en fazla hangi alanlarda kişilere daha fazla yarar sağlayabilir?

Ç.K: Bu sorunun cevabının göreceli olmadığı düşüncesindeyim. McKinsey’den Deloitte’a bir çok global araştırma firmasının vardığı sonuca göre sağlık sektörü ve fabrikalar IoT’den en çok etkilenecek sektörler olacaktır. Bunu akıllı şehirler izlemektedir. Her ne kadar ilk başta IoT’den en çok tüketici elektroniği etkilenmiş olsa da, uzun vadede yukarıda belirttiğim sektörler en büyük faydayı sağlayacaklardır.

G: Türkiye Endüstri 4.0 ve IOT dönüşümünün şu anda neresinde? Sanayimiz bu dönüşüm için hazır mı?

Ç.K. : Türkiye donanım tasarlama/üretme konusunda geri bir ülke olduğu için IoT trendini yakalamada geri kalıyor. Sanayimiz de bu dönüşümün çok başında. Türkiye’deki sanayi kuruluşlarının büyük kısmı henüz dijitalleşme sürecini bile tamamlayamadığı için IoT teknolojilerini entegre edecek potansiyel sanayici sayısı diğer ülkelere oranla oldukça azdır. Buna ek olarak, E 4.0’ın en çok fayda sağladığı alanların katma değerli teknolojiler olduğunu söyleyebiliriz. Bu yüzden katma değerli ileri teknoloji üretiminin az olduğu Türkiye’de E 4.0’ın Avrupa ülkeleri ile yarışabilecek konuma geleceğini düşünmüyorum.

G: Günümüzde kullanılan Nesnelerin interneti teknolojilerinden; işletmenizde kullandığınız veya en çok etkilendiğiniz teknoloji  hangisidir?

Ç.K : İşletmemizde IoT cihazı kullanmıyoruz. Aslında IoT cihazları üretiyoruz. En çok etkilendiğim teknolojiler düşük enerji ile çalışan kablosuz sensörler.

G: İnsansız bir endüstriye doğru mu yol alıyoruz? Sizce Endüstri 4.0 ile birlikte istihdam sorunu yaşanacak mı?

Ç.K: İnsansız bir endüstriye doğru yol aldığımızı ve bunun kaçınılmaz olduğunu düşünüyorum. E 4.0 ile çok yüksek işsizlik oranları olacağını tahmin ediyorum.

G: Batılı ülkelerde endüstri 4.0 ve nesnelerin interneti ile yapılan teknolojik gelişimler ile işgücüne olan ihtiyacın ve bu bağlamda Doğu’daki ucuz işgücüne olan kaynak bağımlılığının azaltılması planlanıyor. Bu konudaki düşünceleriniz nelerdir? (Bu konuda örnek verebileceğiniz bir işletme bulunuyor mu?)

Ç.K: Doğu’daki iş gücüne olan ihtiyacın azalmasını çok olumlu karşılıyorum. Bu sayede batı ülkeleri doğudaki fakir halkı sömürmeyi ve oradaki doğayı mahvetmeyi biraz olsun azaltabilir. Doğuya bağımlılığın azalması batı’da katma değerli hizmet üretecek firmaların sayısını da arttıracaktır.

G: Günümüz gençlerine IOT ile ilgili kariyer yapmaları için hangi bilim dallarına yönelmelerini, hangi bilişim teknolojilerini öğrenmelerini  önerirsiniz?

Ç.K. : Sağlık sektörü ve tüketici elektroniği alanında IoT kariyerleri önem kazanabilir diye düşünüyorum. Sanırım IoT için en önemli uzmanlık elektronik mühendisliği ve açık kaynak donanım bilgisi olacak.

G: Gelecekte nesnelerin interneti ile oluşacak yeni meslekler hakkında bilginiz mevcut mudur?

Ç.K.: Veri güvenliği ve büyük veri analitiği alanındaki meslek dalları artacak ve uzmanlıklar oluşacaktır diye tahmin ediyorum.

G: Nesnelerin interneti teknolojisi üreten firmaların gelecekteki yerini nasıl görüyosunuz ve bu firmalara önerileriniz nelerdir?

Ç.K: Bu firmalar şu an hangi ürün üzerinde uğraşıyorlar ise ürünlerinin 2 yıl içerisinde geçersiz kalacağı gerçeği ile yüzleşmeleri gerek diye düşünüyorum. Bu yüzden firmalar ürün odaklı değil, know-how ve ar-ge odaklı olarak pozisyonlanarak sürekli yeni ürün/ çözümler geliştirmeliler.

G: Türkiye’de Nesnelerin interneti teknolojileri üzerine çalışan firmalara önerileriniz nelerdir?

Ç.K.: Bir önceki soruya verdiğim cevap bu soru için de geçerlidir.

G: Endüstri 4.0 ı ülkemizde en iyi kullanan firma olarak hangilerini görüyorsunuz?

Ç.K. : Henüz kayda değer bir ilerleme kateden firma bildiğim kadarıyla yok.

G: Birçok firmanın ERP sistemi bulunmaktadır ve bu ERP sistemleri ile IOT arasında nasıl bağ kurabiliriz? ( IOT kullanımın ERP’nin hangi fonksiyonlarında (lojistik, üretim, IK vs.) daha etkili olacağını düşünüyorsunuz? Neden?)

Ç.K: ERP kullanan endüstriyel işletmeler için IoT, çok fazla veri sağlayan bir kaynak görevi görebilir. Özellikle sixsigma, kanban, yalın üretim, re-order gibi süreç yönetimi gerektiren metodlarda akıllı sensörlerden canlı veri akışı ERP üzerinden sağlanabilir.

G: Alman Sanayiciler Başkanı bir açıklamasında Endüstri 4.0 ile ileride bir arabanın markasının ne olduğunun önemi kalmayacak, sahip olduğu internet teknolojisi önemli olacak diyor. Markaları nasıl bir süreç bekliyor?

Ç.K : Endüstri 4.0 ile hem seri üretim hem de “customize” üretim aynı anda gerçekleştirilebilecek. Bu durumda markaların müşteriye özel çözümlerinde artışlar olacak.

G: Küçük ve orta ölçekli işletmeler için Endüstri 4.0’ın avantajları ve zorlukları nelerdir?

Ç.K: Küçük ve Orta ölçekli işletmeler E 4.0’dan büyük şirketlere kıyasla daha az fayda görse de özellikle satış ve pazarlama tarafında IoT’nin sağlayacağı çözümlerden faydalanacaklardır.

Büyük firmalar E 4.0 ile maliyetlerini çok düşürürken müşteriye özel çözümler sunabilir hale gelecekler. Bu durumda küçük ve orta ölçekli firmaların rekabet için ortaya koyacağı iki önemli done ellerinden alınmış olacak. E 4.0 , büyük sanayicilerin daha da büyümesine imkan verirken küçükleri yok olma riski ile yüz yüze getirebilir.

G: Endüstri 4.0 en çok da yaratması muhtemel ekonomik ve sosyal dönüşümler nedeniyle çok tartışılıyor. Nasıl bir dönüşüm olacak bu?

Ç.K. : Her sanayi devriminde sosyo-ekonomik krizler yaşandığı göz önüne alınırsa ( 1. Sanayi devriminde İngiltere’de işsizlik oranı %75’i bulmuştu) benzer bir işsizlik dalgası ve ekonomik sıkıntılar orta sınıfı vuracaktır. İnsanlar kendilerini ve yetkinliklerini tekrar tanımlayıp Peter Drucker’in belirttiği gibi daha çok bilgi işçileri haline gelmeye başlayacaklar.

G: Nesnelerin internetinin, teknolojinin gelişim hızına nasıl bir katkıda bulunacağını düşünüyorsunuz?

Ç.K : Nesnelerin interneti data işleme konusundaki teknolojileri gelişmeye zorlayacaktır. Dünya hiçbir zaman bu kadar çok data ile muhatap olmamıştı. Buna ek olarak IoT teknolojisi çoğu zaman açık kaynak yazılım&donanım ile geliştiricilere sunulmasının ayrı bir etkisi oluşabilir. Dünyanın bir çok noktasında binlerce geliştirici açık kaynakları kullanarak sürekli icatlar yapmaktadırlar.

G: Geleceğin büyük teknolojilerinden biri olarak düşünülen ve araçların sensörler kullanılarak insansız bir şekilde trafikte kullanılmasının, ulaşıma nasıl bir etki yaratacağını düşünüyorsunuz?

Ç.K. : Çok olumlu etki sağlayacağı kanısındayım. İnsanların araç kullanımları neredeyse hiç stabil değildir. Ortalama bir sürücü bile sürekli şerit ihlali, ani fren vb. hataları yapar. Bu küçük aksaklıklar istatistiksel dalgalanma yaratmaktadır. Bir başka deyişle, bir iki saniyelik sapmalar birbirini etkileyerek bir-iki saatlik trafik sıkışıklığı yaratmaktadır. İnsanların daha fazla kaza yapıyor oluşunu hesaba katmıyorum bile. Sonuç olarak robotlar stabil ve sürekli bir trafik akışı sağlayacağından trafik sıkışıklıkları çok az yaşanacaktır diye tahmin ediyorum.

G:Nesnelerin internetinin insanların yaptığı birçok işi yapabileceği düşünülüyor. İnsanların günlük işlerinde bu teknolojiden nasıl etkileceğini düşünüyorsunuz?

Ç.K. :  İşsiz kalarak etkilenecekler.

G: Nesnelerin interneti ile yapılan Akıllı şehir projelerinin insanların ev hayatlarını nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?

Ç.K. : Daha güvende olacaklardır. Bir de işte ve trafikte daha az zaman geçirerek evde daha fazla zaman geçirmeleri sağlanabilir. Belki de e 4.0 ile işe gitmelerine bile gerek kalmaz.

G: Nesnelerin birbiri ile haberleşmesi insanların iletişimlerini azaltacaktır. Bu gelişimin insanlar arasındaki iletişime etkisinin ne olacağını düşünüyorsunuz?

Ç.K. : Sıradan insanların birbiri ile iletişiminin kimseye faydası yoktur. Çoğu zaman ya kavga ederler ya maç izlerler ya da çiftleşirler. Günümüzde online iletişim app’leri herkes tarafından kullanılmaktadır ama sıradan insanlar çoğu zaman bu app’leri bilgi transferi amaçlı kullanmazlar. Önemli olan belli bir zeka seviyesinin üstünde olan kültürlü insanların birbiri ile iletişimde kalmasıdır. Bu da her koşulda ve zorlukta gerçekleşir. E 4.0 ‘ın bu iletişim şekline direk etkisi olacağını sanmıyorum.

G: Makinelerin haberleşmesi teknolojileri ile daha sağlıklı ve iyi bir geleceğin oluşturulabilmesi için önerileriniz nelerdir?

Ç.K. : Bu soru beni aşar diye düşünüyorum.  Bu soruyu doğru cevaplayacak kişi sosyoloji dalında Nobel Barış Ödülüne kolaylıkla aday olabilir.

G: Nesnelerin interneti teknolojisi ile makinelerin birbirleri haberleşmesi için en uygun yöntemin hangisi olduğunu düşünüyorsunuz?

Ç.K. : Düşük enerji sensör ağları.

G: Endüstri 4.0 ile yeni 4. sanayi devrimi olduğu iletiliyor. Peki sizde 5. Sanayi devriminde nasıl devrim niteliğinden yenilikler olabilir?

Ç.K. : Bilemiyorum. Bir başka Nobel adaylığı getirecek soru.

G: IoT kullanımında verilerin gizliliği ve güvenliği gibi konular merak uyandırıyor. IoT teknolojisi kişisel bilgilerin gizliliğini ve güvenliğini tehlike altına alıyor mu?

Ç.K : Evet atıyor. Hiç olmadığımız kadar tehlike altında olduğumuzu düşünüyorum.